ऊर्जेचा संमिश्र वापर ही शाश्वततेकडे नेणारी एक पायरी आहे." यावर चर्चा करा.

b) Energy mix is a step towards sustainability." Discuss.

ऊर्जा मिश्रण : शाश्वततेची दिशा (Energy Mix: A Step Towards Sustainability)

प्रस्तावना

ऊर्जा मिश्रण म्हणजे पारंपरिक (कोळसा, वायू) आणि अक्षय (सौर, वारा, जैविक) ऊर्जा स्रोतांचे समतोल वापर. जागतिक वातावरण बदल, प्रदूषण आणि ऊर्जा सुरक्षितता या समस्यांमध्ये हे संकल्पनेचे महत्त्व वाढले आहे.

शाश्वततेसाठी ऊर्जा मिश्रणाची भूमिका

• पर्यावरण संरक्षण: अक्षय ऊर्जेचा वाटा वाढवून CO₂ उत्सर्जन कमी करणे.
• ऊर्जा सुरक्षितता: एकाच स्रोतावर अवलंबून राहण्याचे धोके कमी करते.
• आर्थिक फायदे: नवीन तंत्रज्ञान आणि रोजगार निर्मिती.
• तंत्रज्ञानाचा विकास: सौर आणि पवन ऊर्जेसारख्या क्षेत्रात संशोधनाला चालना.
• जागतिक हवामान धोरणाशी सुसंगतता: पॅरिस करार (२०१५) सारख्या करारांना पाठबळ.

भारतातील प्रयत्न

भारताने २०३० पर्यंत ५०० GW अक्षय ऊर्जा क्षमता गाठण्याचे ध्येय ठेवले आहे. उदाहरणे:

• राष्ट्रीय सौर मिशन
• वारा ऊर्जा प्रकल्प (तामिळनाडू, गुजरात)
• जैविक ऊर्जा वापरावर भर

आव्हाने

• अक्षय ऊर्जेच्या प्रकल्पांसाठी मोठ्या प्रमाणात गुंतवणूक आवश्यक.
• जुनी ऊर्जा प्रणाली आणि नवीन तंत्रज्ञान यातील समन्वय.
• ग्रामीण भागात तंत्रज्ञान पोहोचविणे.

निष्कर्ष

ऊर्जा मिश्रण ही शाश्वत विकासाच्या दिशेने एक महत्त्वाची पायरी आहे. यामुळे पर्यावरणाचे संवर्धन, ऊर्जेची विविधता आणि आर्थिक समृद्धी साध्य करणे शक्य आहे. भारतासारख्या विकसनशील देशांसाठी हे विशेषतः अस्तित्वात्मक आहे.